SARGOZ – Diplodus sargus (Linnaeus, 1758)
White seabream – Beyaz çipura-Ak karagöz –Baltabaş karagöz olarakta adlandırılır
Diplodus sargus , sargo , adi beyaz çipura veya beyaz çipura , çipura ve mercan balıklarını da içeren Sparidae familyasına ait bir deniz ışın yüzgeçli balık türüdür. Bu balık doğu Atlantik Okyanusu’nda ve Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’de bulunur.
Sargos balığı protandrous hermafrodittir (bir zaman sonra cinsiyet değiştirmek), hayatlarına erkek olarak başlarlar ve daha sonra cinsiyet değiştirerek yaşamlarına dişi olarak devam ederler.
Diplodus sargus ilk olarak Carl Linnaeus tarafından 1758’de yayınlanan Systema naturae’nin 10. baskısında resmi olarak Sparus sargus olarak tanımlanmıştır . Linnaeus tip lokalitesini Akdeniz olarak vermiştir.
Ülkemiz sularında Ege, Akdeniz, Marmara ve nadiren Karadeniz bölgesinde yaşamlarını sürdürmektedir. Marmara’da büyük bireylere Baltabaş denilmektedir. Gövdesinde yukarıdan aşağıya uzanan siyah çizgileri vardır. Bu siyah çizgiler genç bireylerde belirgin olmakla birlikte iri-yaşlı sargozlarda siyah çizgiler kaybolur. Genellikle kıyı kesimlerde kayalık bölgelerde koloniler halinde yaşarlar. Buna ek olarak Madeira ve Kanarya Adaları dahil olmak üzere Biskay Körfezi‘nden tutun güney Afrika’ya kadar bulunur.
Sargoz balığının en sık karıştırıldığı tür sivri burun karagöz balığıdır. Sivri burun karagöz adı üzerinde çenesi uzun ince bir balıktır ve bu durum iki balık arasındaki en belirgin farktır. Sivri burun karagöz balığının iri bireylerinde dişler çok belirgindir.
Sargos balığı ağız yapısı ve dişleri haricinde karagöze benzemektedir. Bu sebeple sargos ve karagöz çok sık karıştırılır. Sargoz’un Kafasının hizasında siyah leke bulunur.Sırtından karın bölgesine doğru inen kahvemsi gri renkte 7-8 çizgi vardır. Yuvarlağa yakın oval bir gövdeye sahiptir.Gövde parlak gri/gümüş rengindedir.Kuyruğunun ve diğer yüzgeçlerinin uçları siyahtır.
Diplodus sargus’un özel adı , en azından Aristoteles kadar eski zamanlardan beri kullanılan, Yunan dilinde sparid balığı için kullanılan sargo isminden türetilen sargus’tur .
Diplodus sargus’un derin, biraz basık bir gövdesi ve yüksek, kemerli bir sırtı vardır. Yanaklar ve solungaç kapağı pulludur. Ağız, ince dudaklar ve hafifçe çıkıntılı çene ile sonlanır. Her çenenin ön tarafında 8, bazen üst çenede 10, kesici diş benzeri dişler ve bunların arkasında birkaç sıra azı dişi benzeri diş bulunur. 11 veya 12 diken, genellikle 12, ve sırt yüzgecini destekleyen 12 ile 16 arasında yumuşak ışın bulunurken , anal yüzgeç 3 diken ve 12 ile 14 yumuşak ışın tarafından desteklenir. Kuyruk yüzgeci çatallıdır. Genel renk gümüş-gridir, başın önü daha koyudur. 9 dikey çubuk vardır, bunlar çok koyu ve daha açık çubuklar arasında değişir, ancak yalnızca koyu çubuklar olabilir veya hiç olmayabilir. Kuyruk sapı üzerinde , sırt yüzgecinin son yumuşak ışınlarının hemen arkasında, koyu eyer benzeri bir leke vardır . Göğüs yüzgecinin dibinde siyah bir nokta vardır . Sırt ve anal yüzgeçler koyu renklidir ve uçlara doğru koyulaşır. Kuyruk yüzgecinin arka kenarı siyahtır. Yavrularda yalnızca 5 şerit vardır. Sargoz balığının yayınlanmış maksimum toplam uzunluğu 45 cm’dir , ancak 22 cm daha tipiktir ve yayınlanmış maksimum ağırlığı 1,9 kg’dır
Genellikle kıyılardaki taş kayalık bölgelerde sürü halinde yaşarlar. Suyun yaklaşık 2 metre altında bulunmalarına rağmen, 5 metre ila 15 metre derinlikteki suda da yaşamlarını sürdürebilirler.
Sargoz (Beyaz çipura), 0 ile 150 m arasında kumla serpiştirilmiş kayalık dipli kıyı alanlarında yaşayan bentopelajik , sürü halinde yaşayan bir türdür ve sörf bölgesinde en çok sayıda bulunur . Yavrular Zostera yataklarında bulunur ve bu tür kreş alanları olarak haliçleri kullanır.
Kıyı kayalık resif alanlarında ve Posidonia çayırlarında yaşar. Diğer sparidler gibi çok aktiftir ve sörf bölgesini, özellikle şafak vakti sık sık ziyaret eder . Tortudan topladığı kabuklu deniz hayvanları ve diğer bentik omurgasızlarla beslenir .
Sert çeneleri ile kabukluları rahatlıkla ezebilirler. Küçük kabuklular, yumuşakçalar, deniz yosunu ve mercanlar ile beslenirler.
Diplodus sargus , algler, deniz kestaneleri, solucanlar, gastropodlar ve amfipodlarla beslenen gündüzleri aktif, hepçil bir balıktır. cinsel aktivite su sıcaklığı 15 °C’den 18 °C’ye yükseldiğinde başlar, cinsiyet organları kışın minimum sıcaklığından sonra aktif hale gelir.
