PAPAĞAN BALIKLARI – ISKAROZ Sparisoma cretense (Linnaeus 1758) Parrotfish
Papağan balığı (Sparisoma cretense) ilk kez 1758 yılında İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus (1707-1778) tarafından tanımlanmıştır.
1-50 metre derinlikte yaşar. Kayalık bir tabana yakın yüzmeyi tercih eder. Dişiler erkeklerden daha parlaktır. Kaydedilen maksimum uzunluk 50 cm’dir, 30 cm’ye kadar uzunluktaki örnekler daha yaygındır.
İskaroz ya da papağan balığı, Scaridae familyasından kemikli balık türü. Türkiye’de Akdeniz, Ege ve Marmara denizlerinde görülürken, açık denizlerde Akdeniz kıyılarından itibaren Kuzey Afrika’nın Batı sahillerine kadar popülasyonu mevcuttur. Genel olarak sıcak ve ılıman denizlerde yaşarlar. Kayalık kıyılar boyunca sığ suda. Yosun ve küçük omurgasızlarla beslenir
Dişi parlak kırmızıdır üzerinde iki sarımsı ile gri leke bulunur biri gözlerinin arkasında diğeri hilal şeklindedir ve kuyruk yüzgecinin tabanında bulunur.
Erkeklerin rengi grimsi ve kahverengi yada morumsu ve kahverengi olmakla beraber, karınlarına doğru renkleri biraz daha soluktur, yavrular kahverengidir
Akdeniz papağan balığı ( Sparisoma cretense ), Portekiz’den güneye Senegal’e kadar Akdeniz ve doğu Atlantik’teki kayalık kıyılar boyunca 50 m’ye kadar derinliklerde bulunan bir papağan balığı türüdür . Genellikle yaygındır, ancak kuzeybatı Akdeniz’de ve Adriyatik Denizi’nde nadirdir (yerel olarak yoktur) . Nispeten ılık sıcaklıkları tercih eder ve muhtemelen küresel ısınmadan dolayı kuzeye doğru devam eden bir genişlemesi vardır Birincil yetişkin yaşam alanı, özellikle makro alglerin olduğu alanlardaki kayalık resiflerdir , ancak bitişik deniz çayırı alanlarını da ziyaret edebilirler . Yavrular deniz çayırlarında daha yaygın olarak görülür.
Genel vücut renkleri çok defa kırmızı kahverengi, yanları ve kuyruk yüzgeci uçuk menekşe, göğüs ve karın yüzgeci ise portakal rengidir.Boyları en fazla 50 cm; bölgemiz denizlerinde ise 30 cm kadardır.Sıcak ve ılık denizlerin sığ, sahil bölgelerinde, çoğunlukla da nehir ağızlarına yakın bol bitki ile örtülü kayalık, taşlık kesimlerde, dip ve dibe yakın olarak bulunan; 5–10 m.ye kadar olan yerlerde yaygın; nadiren de 50 m. derinliklerde yaşayan bir balıktır.Vücut oval, yanlardan hafifçe basık,baş konik, burun yuvarlak, özellikle gözler arasındaki saha düzdür.Ağızda, dişler ön tarafta plak şeklinde, yan yana sıralanarak kaynaşmış bir gagayı andırır.Karakteristik olarak yanak üzerinde, bir sıra iri pul dizisi bulunur. Üremelerini Temmuz – Ekim ayları arasında 30 m. Derinliklerde sürdürürler.
Etleri sert, yavan ve lezzetsizdir. Bu nedenle de ekonomik değeri bulunmamakla beraber taze iken tavası güzel olur.
Akdeniz papağan balığı öncelikle epilitik ve koral alglerle beslenir, ancak epifitik algler (deniz çayırlarında yetişir) ve küçük omurgasızlar da yiyebilir . Çeneler ve dişler bu beslenmeye özel olarak uyarlanmıştır.
Esas olarak yaz aylarında, Temmuz’dan Eylül’e kadar ürer ancak üreme Mayıs ayının başlarında ve Aralık ayının sonlarında da gerçekleşebilir. Gündüz aktif bir balıktır ancak yumurtlama şafak vakti veya alacakaranlıkta gerçekleşir ve çiftler veya gruplar halinde gerçekleşebilir. Pelajik yumurtalar serbest yüzen larvalara dönüşür . Yumurtalar ve larvalar için pelajik aşama Sparisoma papağan balığında 50-60 gündür ve ardından kayalık resiflere ve deniz çayırlarına yerleşirler.
Akrabaları gibi, bu papağan balığı dişi olarak başlar ve sonra erkeğe dönüşür . Ancak, bazı dişilerin cinsiyet değiştirmediği (hayatları boyunca dişi kalırlar), dişiden erkeğe dönüşenlerin bunu henüz olgunlaşmamışken yaptıkları (üreme işlevi gören dişiler erkeğe dönüşmezler) ve dişi benzeri renklere sahip erkeklerin olmadığı anlamına gelir.
